Mae'r iaith Gymraeg yn greiddiol i ddiwylliant a hanes Ceredigion a Chymru. Mae'r nifer o siaradwyr Cymraeg wedi bod yn syrthio dros y blynyddoedd ac erbyn hyn dim ond 47.3% o boblogaeth Ceredigion sydd yn siaradwyr Cymraeg. Un o'r rhesymau am hyn ydy oherwydd allfudiad o Geredigion sydd wedyn yn arwain at fewnlifiad o Loegr i'r ardal.
Yn amlach na pheidio mae enwau llefydd Ceredigion a Chymru yn siarad cyfrolau amdanynt, heblaw fod yr enwau wedi cael eu newid i enwau gwahanol, Saesneg gan wladychwyr neu wedi cael eu seisnigo gan wladychwyr.
Saith – Daw'r enw Saith yn Tresaith o'r hen enw am Sant – Saith, neu mi allech chi gredu'r chwedl am y chwiorydd o'r Iwerddon
Ceredig ap Cunedda – Sefydlwr traddodiadol teyrnas Ceredgion
Mae mwy o wybodaeth am hanes a diwylliant yr ardal dan Atyniadau